شور علمی ملی در شصت و سومین سال جایزه البرز؛ مشارکت دانش‌آموزان از سراسر کشور

مدیرعامل بنیاد فرهنگی البرز از برگزاری مراسم نهایی اعطای شصت و سومین سال جایزه البرز دانش آموزی در روز پنجشنبه ۱۵ آبان ماه خبر داد و گفت: در مجموع از سهمیه ۶۳ نفره تعیین‌شده برای جایزه البرز ۱۴۰۴، ۵۲ دانش‌آموز موفق به دریافت قدیمی‌ترین جایزه علمی کشور می‌شوند.

نشست خبری همایش ملی شصت و سومین سال جایزه البرز دانش آموزی، (امروز یکشنبه ۱۱ آبان ماه ۱۴۰۴) با حضور دکتر حیدر ارشدی مدیرعامل بنیاد فرهنگی البرز و دبیرکل جایزه البرز برگزار شد.

حیدر ارشدی مدیر عامل بنیاد فرهنگی البرز در این نشست اظهار کرد: جایزه البرز موسوم به نوبل ایرانی به عنوان قدیمی‌ترین و با سابقه‌ترین جایزه علمی کشور با پیشینه شصت ساله است که زایش و رویش آن از اندیشه پاک و سرشت نیک زنده‌ياد حسینعلی البرز نشأت گرفته است. بیش از نیم قرن از عمر اقدامی که مرحوم البرز بنا نهاده‌اند، می‌گذرد و تاکنون چندین هزار نفر از نخبگان و پژوهندگان علمی و فرهنگی ایرانی مورد حمایت و تشویق این بنیاد قرار گرفته‌اند.

وی افزود: مهمترین هدف عالی زنده‌یاد البرز از تأسیس بنیاد فرهنگی البرز، تقدیر از مقام اهالی علم، دانشمندان، مخترعان، دانشجویان و دانش‌آموزان است. بنای اصلی جایزه البرز نیز، حمایت از فکر و اندیشه‌ نخبگان و دانشمندانی است که در راستای اعتلای فرهنگ کشور گامی برداشته‌اند.

دبیرکل جایزه البرز بیان کرد: براساس مستندات موجود در سوابق بنیاد، نتیجه و اثر تلاش‌های علمی برندگان جایزه البرز باید دارای ویژگی‌های ممتاز در سه محور باشند: "کاهش آلام بشری؛ ارتقاء رفاه زندگی انسانی؛ اعتلای نام ایران در جامعه جهانی"

ارشدی درخصوص برخی از ویژگی‌های انحصاری جایزه البرز در مقایسه با جوایز متعدد حال حاضر کشور خاطرنشان کرد: اهم ویژگی‌های اختصاصی جایزه البرز عبارتند از با سابقه ترین جایزه علمی کشور (بیش از نیم قرن قدمت)؛ تنها جایزه علمی بر مبنای سنت حسنه وقف؛ استقلال هویت و عدم وابستگی مادی به دستگاه‌ها و نهادهای حاکمیتی و دولتی؛ تنها جایزه غیردولتی و بدون تحمیل هزینه‌ای برای حضور شرکت کنندگان؛ و قابلیت معرفی به عنوان نوبل ایرانی در تراز جوایز علمی معتبر جهان (بر اساس چشم انداز ترسیمی از سوی واقف)

وی عنوان کرد: در طول بیش از شش دهه‌ای که از عمر بنیاد فرهنگی البرز می‌گذرد، بیش از ۶۰۰۰ نفر توسط این بنیاد شناسایی و مورد حمایت و تشویق قرار گرفته‌اند. بنیاد فرهنگی البرز در دهه اخیر (تا پایان سال ۱۴۰۳)، ۲۳ همایش ملی و استانی برگزار نموده که حاصل آن اهدای جایزه به ۱۷۸۲ نفر از دانشمندان، مخترعان، دانشجویان، طلاب و دانش‌آموزان برتر بوده است.

مدیر عامل بنیاد فرهنگی البرز گفت: شیوه اجرای نیت واقف در بنیاد فرهنگی البرز به عنوان متولی قدیمی ترین و با سابقه ترین جایزه علمی کشور موسوم به نوبل ایرانی از طریق برگزاری سالیانه همایش های ملی در دو بخش نخبگانی و دانش آموزی حاصل می شود.

ارشدی تصریح کرد: در سال جاری و مقارن با شصت و سومین سالگرد تأسیس بنیاد البرز، مراسم جایزه البرز ۱۴۰۴ در بخش نخبگانی با هدف تجلیل از دانشمندان، نوآوران، دانشگاهیان و حوزویان برتر سراسر کشور در اردیبهشت ماه امسال با حضور معاون اول رئیس‌جمهور، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور، معاونان وزارتخانه‌های علوم و بهداشت و جمعی از مسئولان حوزوی و علمی کشور در مرکز همایش‌های بین‌المللی سازمان صدا و سیما برگزار شد.

دبیرکل جایزه البرز افزود: تمهیدات برگزاری جایزه البرز در بخش دانش‌آموزی نیز با هدف تقدیر از دانش‌آموزان برتر پایه‌های نهم و دوازدهم سراسر کشور در سال تحصیلی ۱۴۰۳ - ۱۴۰۴ در شاخه نظری (رشته‌های ریاضی فیزیک، تجربی، علوم انسانی و معارف اسلامی)، و شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش سراسر کشور، در نیمه آبان ماه در دستور کار قرار دارد.

وی درباره فرآیند اجرایی جایزه گفت: فرایند انتخاب دانش آموزان برتر در جایزه البرز ۱۴۰۴ بدین ترتیب بود که به دنبال انتشار فراخوان جایزه البرز در تابستان سال جاری و ابلاغ بخشنامه وزارت آموزش و پرورش، دانش آموزان واجد شرایط از سراسر کشور، شخصاً با مراجعه به سایت جایزه البرز به نشانی www.alborzprize.ir نسبت به مطالعه شیوه‌نامه جایزه البرز ۱۴۰۴ در هر یک از پایه‌ها و شاخه‌ها مبادرت و در صورت واجد شرایط بودن، در سامانه مای‌مدیو www.my.medu.ir ثبت‌نام و مدارک خود را بارگذاری نمودند.

مدیر عامل بنیاد فرهنگی البرز تصریح کرد: تعداد کل شرکت‌کنندگان حائز شرایط در بازه زمانی یک ماهه ثبت‌نام که از ابتدا تا انتهای شهریور ادامه داشت، ۲۲۹۱ نفر از سراسر کشور بوده است که در مقطع متوسطه اول ۱۸۶۲ نفر و در مقطع متوسطه دوم ۴۲۹ نفر ثبت‌نام کردند. این آمار نشان‌دهنده مشارکت چشمگیر و رو‌به‌رشد دانش‌آموزان در فعالیت‌های علمی و پژوهشی است.

وی ادامه داد: این ارقام نشان می‌دهد حدود ۸۱ درصد از شرکت‌کنندگان را دانش‌آموزان مقطع متوسطه اول تشکیل داده‌اند؛ موضوعی که بیانگر علاقه‌مندی نسل نوجوان‌تر به فعالیت‌های علمی و رقابتی است.

ارشدی خاطرنشان کرد: این میزان مشارکت در حالی رقم خورد که شرایط و ضوابط سختگیرانه ثبت نام اولیه دانش‌آموزان در سامانه جایزه البرز صرفاً به نفراتی که دارای معدل بالای ۱۹ در تمامی پایه‌های تحصیلی بودند، امکان ثبت‌نام را می‌داد. هدف از این شرط، حفظ کیفیت علمی شرکت‌کنندگان و شناسایی نخبگان واقعی است و از همین رو تمایلی برای کاهش این معیار در دبیرخانه علمی جایزه البرز وجود ندارد چراکه، نوعاً برندگان نهایی جایزه البرز، از میان دانش‌آموزانی با معدل‌های نزدیک به ۲۰ انتخاب می‌شوند.

مدیرعامل بنیاد فرهنگی البرز افزود: در بررسی ترکیب رشته‌های تحصیلی مقطع متوسطه دوم، رشته علوم تجربی با ۳۳ درصد بیشترین میزان مشارکت را داشت و پس از آن رشته فنی‌وحرفه‌ای با ۲۶ درصد در رتبه دوم قرار گرفت که این امر نشان‌دهنده توجه فزاینده دانش‌آموزان به مهارت‌آموزی و کاربرد دانش در عرصه عمل است. رشته‌های علوم انسانی و ریاضی‌فیزیک هرکدام حدود ۲۰ درصد از مجموع ثبت‌نام‌کنندگان را به خود اختصاص دادند.

دبیرکل جایزه البرز درخصوص تحلیل جنسیتی شرکت‌کنندگان گفت: به لحاظ تفکیک جنسیتی در مجموع ۶۶ % شرکت‌کنندگان را دانش‌آموزان دختر تشکیل می‌دهند که که این نسبت در دوره متوسطه دوم به ۷۳% می‌رسد. در رشته فنی و حرفه‌ای و کاردانش، دختران بیش از ۹۱% را شامل می‌شوند، که می‌تواند نشان‌دهنده علاقه‌مندی بالای بانوان به رشته‌های عملی و حرفه‌ای باشد. رشته انسانی با ۸۰% دختران نیز غالب است، اما تعادل جنسیتی در ریاضی (۵۳%) بهتر است. این روند پیشرفت برابری جنسیتی را نشان می‌دهد، اما نیاز به تشویق پسران وجود دارد.

ارشدی با توضیح ترکیب رشته‌های تحصیلی در میان شرکت‌کنندگان مقطع متوسطه دوم عنوان کرد: رشته تجربی با ۱۴۱ شرکت‌کننده (۳۳% از متوسطه دوم) بیشترین سهم را دارد، که محبوبیت علوم تجربی را نشان می‌دهد. رشته فنی و حرفه‌ای و کاردانش (۱۱۱ نفر، ۲۶%) در رتبه بعدی است، که تأکید بر مهارت‌های عملی در آموزش را برجسته می‌کند. رشته انسانی (۹۱ نفر، ۲۱%) و ریاضی (۸۶ نفر، ۲۰%)، رشته های دیگر را دنبال می‌کنند که این توزیع ممکن است به اولویت‌های بازار کار (مانند تمرکز بر تجربی و فنی) مرتبط باشد.

وی افزود: گرایش بالای شرکت‌کنندگان به رشته‌های تجربی و فنی بیانگر تنوع علاقه‌مندی‌ها و حرکت به سمت مهارت‌محوری است.

مدیرعامل بنیاد فرهنگی البرز خاطرنشان کرد: از منظر مشارکت استانی، دانش‌آموزان از تمامی استان‌های کشور در جشنواره امسال حضور داشتند و این مشارکت سراسری، نشانه‌ای از رشد علاقه به فعالیت‌های علمی و پژوهشی در سراسر ایران است. در این بین، شهر تهران با بیش از ۲۷۰ شرکت‌کننده در صدر جدول حضور دارد و حدود ۱۸ درصد از کل شرکت‌کنندگان کشور را تشکیل می‌دهد. استان‌های اصفهان، خراسان رضوی، فارس و البرز نیز در رده‌های بعدی قرار دارند.

وی افزود: استان البرز با وجود وسعت کم، به یکی از قطب‌های علمی دانش‌آموزی کشور تبدیل شده است. همچنین استان‌های خراسان جنوبی، قم و یزد در مقایسه با جمعیت خود، بالاترین میزان مشارکت را دارند و از منظر “نسبت شرکت‌کننده به جمعیت دانش‌آموزی”، عملکردی فراتر از میانگین ملی داشته‌اند. در مقابل، استان‌های کهگیلویه‌ وبویراحمد، ایلام، کرمانشاه و سیستان‌وبلوچستان کمترین میزان مشارکت را داشته‌اند که برنامه‌ریزی برای ارتقای دسترسی و اطلاع‌رسانی در این مناطق در دستور کار دوره بعد قرار دارد. در مجموع، ۱۰ استان نخست کشور بیش از نیمی از کل شرکت‌کنندگان جشنواره را تشکیل می‌دهند که نشان‌دهنده تمرکز ظرفیت‌های آموزشی در این مناطق است.

وی در پایان تحلیل توزیع جغرافیایی شرکت کنندگان گفت: توزیع استانی جشنواره نشان می‌دهد که شور علمی در کشور به‌صورت متوازن در حال گسترش است و حتی استان‌های کوچک‌تر، سهم فزاینده‌ای در موفقیت‌های ملی دانش‌آموزان دارند.

ارشدی در ادامه بیان کرد: با خاتمه فرایند ثبت‌نام و بارگذاری مدارک دانش‌آموزان واجد شرایط، فرایند داوری جایزه البرز در دو مرحله مقدماتی (بررسی سوابق آموزشی) و نهایی (بررسی سوابق پرورشی) در دستور کار قرار گرفت. در مرحله مقدماتی داوری که در نیمه اول مهر ماه توسط کمیته علمی جایزه البرز انجام گرفت، پس از پالایش مستندات بارگذاری شده از سوی دانش‌آموزان و راستی‌آزمایی و صحت‌سنجی مدارک ایشان، سوابق آموزشی و امتیازات دانش‌آموزان که براساس نمرات و معدل مقطع آنها که به صورت سیستمی محاسبه شده بود، مورد بررسی قرار گرفت تا افراد واجد شرایط جهت مرحله داوری نهایی تعیین شوند.

وی افزود: در مرحله نهایی داوری نیز که در روز جمعه مورخ ۲۴/۰۷/۱۴۰۴ انجام پذیرفت؛ مدارک دانش‌آموزان راه یافته از مرحله مقدماتی، در هشت میز جداگانه و بصورت همزمان، توسط هیئت داورانی متشکل از معلمان و اساتید ممتاز کشور، بررسی شد.

دبیرکل جایزه البرز گفت: در مقطع متوسطه اول، برای هر استان، یک سهمیه انتخاب در نظر گرفته شده و دانش‌آموزان هر استان، با هم‌استانی‌های خود مقایسه و امتیازدهی شدند. در مقطع متوسطه دوم نیز، فارغ از استان محل تحصیل، تمامی دانش‌آموزان هر رشته از سراسر کشور، در کنار هم ارزیابی و امتیازدهی شدند.

مدیرعامل بنیاد فرهنگی البرز خاطرنشان کرد: بر این اساس ۳۲ دانش‌آموز از ۳۲ استان کشور شامل ۲ اداره کل شهر تهران و شهرستان‌های تهران، امکان برنده شدن جایزه البرز در مقطع متوسطه اول را داشتند. در مقطع متوسطه دوم نیز ۳۱ نفر از برترین دانش‌آموزان کشور این امکان را داشتند.

وی افزود: پس از تجمیع امتیازات داوری در دو مرحله مقدماتی و نهایی، برگزیدگان نهایی توسط دبیرخانه علمی جایزه البرز تعیین شدند که در مجموع از سهمیه ۶۳ نفره تعیین‌شده برای جایزه البرز ۱۴۰۴، ۵۲ دانش‌آموز شامل ۲۱ نفر در مقطع متوسطه اول و ۳۱ نفر در مقطع متوسطه دوم موفق به دریافت امتیاز لازم شدند. از میان برگزیدگان متوسطه اول، ۹ دانش‌آموز پسر و ۱۲ دانش‌آموز دختر و از میان برگزیدگان متوسطه دوم، ۱۴ دانش‌آموز پسر و ۱۷ دانش‌آموز دختر هستند. در مجموع ۲۳ پسر و ۲۹ دختر برگزیده جایزه البرز دانش‌آموزی ۱۴۰۴ خواهند بود.

ارشدی خاطرنشان کرد: «آئین اهدای جایزه البرز ۱۴۰۴ دانش‌آموزی» با هدف تقدیر از دانش‌آموزان برتر کشور با حضور نماینده محترم ولی فقیه و رییس سازمان اوقاف و امور خیریه و وزرای محترم آموزش و پرورش و فرهنگ و ارشاد اسلامی، روز پنج‌شنبه مورخ ۱۵/۰۸/۱۴۰۴ در هتل ارم تهران برگزار می‌شود. در این همایش ملی، تمامی منتخبین از سراسر کشور و خانواده‌های منتخبین حضور خواهند داشت. همچنین پیرو هماهنگی‌های حاصله، این مراسم به صورت زنده و تصویری از رسانه ملی و همچنین صفحه اختصاصی جایزه البرز در شبکه شاد پخش می‌شود؛ ضمن اینکه گزیده این مراسم در قالب مستندهای گزارشی از شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی نیز به روی آنتن خواهد رفت.

مدیرعامل بنیاد فرهنگی البرز عنوان کرد: رقم جایزه البرز ۱۴۰۴ در بخش دانش‌آموزی به هر یک از دانش‌آموزان منتخب کشوری در پایه های نهم و دوازدهم به ترتیب مبلغ ۵۵۰ و ۷۵۰ میلیون ریال جایزه نقدی همراه با گواهی جایزه البرز از طرف بنیاد فرهنگی البرز اعطا می‌شود.

وی عنوان کرد: بنیاد فرهنگی البرز همواره تلاش نموده است تا جایزه البرز را نه صرفاً به عنوان یک مراسم تقدیر، بلکه به عنوان بستری برای تعامل و هم‌افزایی میان نخبگان، سیاست‌گذاران و دست‌اندرکاران حوزه علم و فناوری تبدیل نماید. ما بر این باوریم که تکریم نخبگان، زمینه‌ساز توسعه علمی و پیشرفت همه‌جانبه کشور خواهد بود و این مهم، سرلوحه فعالیت‌های ما در برگزاری این جایزه ملی است.

ارشدی گفت: علاوه بر این، بنیاد فرهنگی البرز خود را مسئول ترویج و توسعه فرهنگ وقف علمی در جامعه می‌داند. ما معتقدیم که با الگوگیری از سنت حسنه بنیان‌گذار فقید، می‌توانیم زمینه‌های مشارکت هرچه بیشتر خیرین و نیکوکاران را در حمایت از فعالیت‌های علمی، پژوهشی و آموزشی فراهم آوریم. جایزه البرز، به عنوان یک نماد موفق از وقف علمی، می‌تواند الهام‌بخش سایر افراد و نهادها در این مسیر پر خیر و برکت باشد. ما امیدواریم با تلاش‌های مستمر، شاهد گسترش روزافزون موقوفات علمی در کشور عزیزمان باشیم.

مدیرعامل بنیاد فرهنگی البرز در پایان سخنان خود، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره واقف نیک‌سرشت مرحوم حسینعلی البرز که با نیتی شریف، این بنیاد را بنیان نهاد، از تمامی سازمان‌های همکار در جایزه بنیاد البرز ۱۴۰۴ شامل سازمان اوقاف و امور خیریه، وزارت آموزش و پرورش، بنیاد ملی نخبگان و رسانه ملی تقدیر و تشکر نمود.

در ادامه این نشست، ارشدی در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران درباره شرکت دانش‌آموزان مخترع و صاحب تالیف در فراخوان، تأکید کرد: برگزیدگان بر اساس شاخص های چندساحتی انتخاب شده اند، غیر از فعالیت های تحصیلی، باید فعالیت فناورانه و علمی مانند دارا بودن تالیف و کتاب و اختراع هم داشته باشند. در بُعد فرهنگی و هنری، داشتن سوابق و کارنامه در جشنواره‌های فرهنگی، هنری، قرآنی و ...، می ‌تواند امتیازآور باشد. همچنین در شاخص ورزشی، فعالیت‌های حرفه‌ای و رتبه در مسابقات، مدنظر قرار می گیرد. در شاخصه اجتماعی و اثرگذاری و نقش آفرینی در عرصه اجتماع نیز اقداماتی نظیر حضور در اردوهای جهادی، فعالیت های علم المنفعه در هلال احمر، کنش‌گری های اجتماعی و ...، می تواند سبد امتیازت دانش آموز را تکمیل تر نماید. لذا در انتخاب نفرات برتر جایزه البرز، صرفا مسأله و بُعد علمی مطرح نیست و بسته ای جامع از شاخص ها نگریسته می شود.

ارشدی در پاسخ به سوال یکی دیگر از خبرنگاران در مورد روند اطلاع‌رسانی جایزه البرز در بین دانش آموزان گفت: امسال اطلاع‌رسانی از مسیرهای مختلفی مثل بخشنامه ابلاغی وزارت آموزش و پرورش به استانها و مدارس، اخبار فراخوان در رسانه‌ها و همچنین از طریق شبکه آموزشی شاد انجام پذیرفت.

به گفته دبیرکل جایزه البرز، پیام فراخوان جایزه البرز به‌صورت مستقیم برای همه دانش‌آموزان پایه‌های نهم و دوازدهم از طریق آموزش و پرورش ارسال شد و علاوه بر آن، اطلاع‌رسانی فراخوان در پنل شخصی هر دانش آموز در پنجره واحد خدمات الکترونیک آموزش و پرورش صورت پذیرفت. این اقدام موجب شد میزان مشارکت دانش‌آموزان نسبت به سال گذشته افزایش یابد.

ارشدی در خاتمه گفت: کیفیت منتخبین جایزه البرز نسبت به سنوات رشد مناسبی را داشته است؛ به‌گونه‌ای که از میان ۵۲ برگزیده نهایی، چندین رتبه‌ تک‌رقمی کنکور و چند نفر از مدال‌آوران المپیادهای علمی حضور دارند.

لازم به ذکر است مدیرعامل بنیاد فرهنگی البرز در ابتدای نشست خبری با اصحاب رسانه، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره خبرنگار عزیز و ارجمند خبرگزاری ایرنا، جناب آقای سلطانیان که به تازگی درگذشته است، اظهار کرد: حضور این مرد پرکار و پرتلاش عرصه خبر در نشست‌های خبری جایزه البرز همواره چشمگیر بود. بارها از ایشان دغدغه و علاقه‌مندی برای تهیه گزارش‌های تلفنی یا حضوری را دیده بودیم و او از هر فرصتی برای اطلاع‌رسانی فعالیت‌های بنیاد فرهنگی و موقوفه علمی البرز استفاده می‌کرد.